Het zal 2010 geweest zijn toen ik voor het eerst over lekkende darm hoorde. Het begrip riep toen allerlei beelden op alsof stoelgang in de buikholte zou rondzwemmen. Uiteraard is dit geen symptoom van lekkende darm en gaat het hier om een microscopische aantasting van de doorlaatbaarheid van de darm.

Maar hoe werkt onze darm nu eigenlijk?

De darmwand bestaat uit een laag cellen, bedekt door een slijmlaag waarop zich micro-organismen vasthechten.

Deze groep micro-organismen, ook darmmicrobioom genoemd (vroegere darmflora), bestaat oa uit bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. Zij zorgen ervoor dat ziektekiemen zich niet kunnen nestelen in onze darm. Het microbioom fermenteert voedselresten en produceert vitamines, enzymen en hormonen voor de rest van het lichaam. Het zorgt ook voor de training van het immuunsysteem.

Studies wijzen uit dat er een correlatie bestaat tussen een hogere diversiteit van het darmmicrobioom en een betere gezondheid. De opbouw van deze populatie micro-organismen start bij de geboorte. Voor een optimale start voor een gezond darmmilieu wordt een baby Idealiter vaginaal geboren en borst gevoed. Op latere leeftijd zal de kwaliteit en diversiteit van het microbioom bepaalt worden door voeding, medicatie, stress, en beweging.

De slijmlaag beschermt de cellaag tegen de invloed van ziektekiemen, toxische stoffen en voedselresten die in de darm passeren. Doordat het darmslijmvlies voortdurend geprikkeld wordt door deze externe factoren zijn er een groot aantal witte bloedcellen in dit weefsel aanwezig. Vanaf de geboorte wordt het immuunsysteem ter hoogte van de darm getraind. Het darmslijmvlies wordt zo als het belangrijkste orgaan van het immuunsysteem beschouwd.

Omdat het slijmvlies en de witte bloedcellen hun voedingstoffen krijgen via de talrijk aanwezige micro-organismen, is de kwaliteit van het darmmicrobioom een belangrijke parameter voor een goede immuniteit.

Het darmslijmvlies zorgt ook voor de juiste consistentie van de voedselbrij en zorgt voor een vlotte transit van de stoelgang. In een gezonde darm gebeurt hier de selectieve passage van voedingsstoffen naar de bloedbaan.

De cellaag waaruit de darm is opgebouwd bestaat uit verschillende soorten cellen. Deze cellen vormen een gesloten barrière tussen de darmholte en de bloedbaan. Deze cellen zijn via eiwitcomplexen (tight junctions) aan elkaar verankerd. Om hun oppervlakte te vergroten hebben deze cellen uitstulpingen of villi.

Via bepaalde cellen worden nutriënten (suikers, vetten, eiwitten), vitaminen en mineralen opgenomen uit de darm en naar de bloedbaan getransporteerd. De functie van andere cellen kan betrekking hebben op immuniteit, productie slijmlaag of hormoon en neurotransmitter  aanmaak. Deze hormonen en neurotransmitters spelen een belangrijke rol in je algemeen welbehagen en humeur.

 


Wat als het fout gaat?

Als onder invloed van slechte voeding, medicatie, verkeerde micro-organismen, stress of gebrek aan beweging de kwaliteit van de slijmlaag achteruit gaat bestaat het gevaar dat de cellaag niet meer beschermd wordt. De cellen worden blootgesteld aan stress, hierdoor laten de tight junctions los en komen de cellen losser van elkaar te zitten. Er ontstaan microscopisch kleine kanaaltjes tussen de cellen.

Door deze beschadiging gebeurt de selectie van voedingsstoffen die vanuit de darm naar het bloed gaan niet meer correct. Naast goede nutriënten vinden nu ook onverteerde voedingsresten, bacteriën, schimmels, toxische stoffen en allergenen hun weg naar het bloed. De doorlaatbaarheid van de darm is gewijzigd, hier is er nu sprake van een lekkende darm (leaky gut, hyperpermeabele darm).

De ongewenste stoffen die nu in het bloed komen zullen over het hele lichaam ontstekingsreactie of infecties veroorzaken. Deze reacties zijn een constante trigger zijn om het immuunsysteem te activeren. Een overactivatie van het immuunsysteem is verantwoordelijk voor allerhande infecties, ontstekingen, allergieën en voedselintoleranties.

Op termijn kan dit zelfs impact op de hersenen hebben. We merken dit aan concentratie problemen, slaapproblemen, brain fog (hersenmist) en depressie. De meerderheid van patiënten met burn-out heeft trouwens darmklachten.

Een probleem van lekkende darm hoeft zich dus niet uitsluitend te uiten in spijsverteringsklachten, uit studies blijkt dat steeds meer diverse aandoeningen hun oorsprong vinden in deze problematiek met name: obesitas, huidproblemen, luchtwegproblemen, artritis en auto-immuunziekten.

Wanneer het immuunsysteem constant bevraagd wordt en onder stress staat wordt het verzwakt. Hierdoor kunnen er foutieve reacties optreden waarbij gezonde, lichaamseigen cellen worden aangevallen. Dit geeft aanleiding tot een auto-immuunziekte. Het soort lichaamseigen cellen dat onterecht aangevallen wordt bepaald de soort auto-immuunaandoening. Voorbeelden zijn psoriasis, reumatoïde artritis, Hashimoto, Lupus, multiple sclerose.

Bij de aanpak van deze aandoeningen mag de darm zeker niet vergeten worden.

 

Wat is de impact van onze leefstijl?

De basis voor een goede darmgezondheid is een diverse en rijke hoeveelheid micro-organismen. Onze leefstijl heeft hierop een zeer grote invloed.

Onze Westerse voeding, rijk aan suikers en verzadigde vetten en met een tekort aan vezels zorgt ervoor dat bepaalde soorten bacteriën gepromoot worden ten koste van anderen. Hierdoor ontstaat er een disbalans binnen het darmmicrobioom, ook wel dysbiose genoemd. Ook de vele additieven, gluten en synthetische suikers hebben een negatieve invloed op het darmmicrobioom.

Voor een goede algemene gezondheid, vertrekkende vanuit een gezonde darm, wordt een mediterraans eetpatroon aanbevolen. De basis is de aanvoer van voldoende vezels uit groeten, fruit , noten, zaden en volwaardige granen, aangevuld met gezonde, onverzadigde vetten. Vooral inzetten op de omega 3 vetzuren is een belangrijke ondersteuning voor het lichaam in de strijd tegen ontstekingen. Deze vetzuren vinden we terug in lijnzaad, walnoten, vette vis en algen.


Naast roken en alcohol kan ook medicatie nefast zijn voor het darmmilieu. Het langdurige gebruik van maagzuurremmers, pijnstillers en antibiotica heeft een negatieve invloed op de diversiteit van de micro-organismen in onze darm.

 

Help, mijn darm lekt?

Preventie is natuurlijk de boodschap! De beste voeding voor het darmmicrobioom zijn niet-verteerbare vezels. Deze vezels zitten voornamelijk in groenten, fruit, noten, zaden en pitten en worden gefermenteerd door de darmbacteriën. Dit zijn prebiotica, zij zorgen voor voeding voor de micro-organismen en zorgen dus onrechtstreeks voor een gezond darmmilieu.

Door volop in te zetten op een natuurlijke voeding met veel vezels (500g groenten/dag) en gezonde vetten (olijfolie, noten, zaden, vette vis) in combinatie met voldoende water te drinken zorg je voor een vlotte stoelgang en ondersteun je je algemene gezondheid. Probeer daarnaast ook je stress onder controle te houden en zorg voor een goede nachtrust. Zorg ook voor een portie beweging tijdens de dag.

 

Als het toch misloopt hoeft dit geen reden tot paniek te zijn!

Via een specifiek labo onderzoek kan de status van het darmmicrobioom en een eventuele lekkende darm opgemeten worden.

Aan de hand van een  persoonlijk uitgewerkt plan wordt via voeding en een tijdelijke ondersteuning via supplementen het darmmilieu herstelt.

Een kanttekening over gluten is hier wel geplaatst. In vergelijking met 1975 eten wij vandaag drie keer zoveel gluten. Enerzijds doordat de huidige tarwe hybride meer gluten bevatten, maar ook door het industrieel gebruik van gluten als hulpstof en door een algemeen hogere consumptie van glutenbevattende producten. Gluten zijn niet verteerbare eiwitten in bepaalde graansoorten (tarwe, rogge, gerst, spelt,…). Deze eiwitten prikkelen het darmslijmvlies. Bij een lekkende darm, waar de heropbouw van het darmslijmvlies cruciaal is, worden gluten best tijdelijk uit het menu wegegelaten. Ze worden vervangen door volwaardige granen als haver, quinoa, boekweit, teff, gierst,…zodat er zeker voldoende aanvoer van vezels is.

Het herstellen van een lekkende darm vraagt tijd! Maar de inspanning wordt beloond door een verbeterde algemene gezondheid, betere huid en meer energie.

Of zoals Hippocrates 400 jaar V.C zei: Laat voedsel uw medicijn zijn, en uw medicijn voedsel.